Angst; Een vreselijke emotie.

Wat is angst?

Want wat is nu eigenlijk angst en waar is het goed voor? Angst is een emotie die ons helpt te overleven. Als er geen angst is, maken wij vaak verkeerde keuzes en ontstaat er vaak direct levensgevaar. De voorbeelden zijn talrijk, maar om er eentje te noemen: Het is best handig dat wij een bepaalde angst hebben voor leeuwen. Door onze gezonde angst (en de hoge hekken) zorgen wij dat we niet bij ze gaan liggen in de dierentuin waardoor we onze kans op overleven vergroten.

Maar is het dan logisch dat onze hond bang is van onweer, van de stofzuiger of van het geluid van vuurwerk? Waarom is de hond bang voor kleine kinderen, mannen, of andere honden? Er is immers bewijs dat extreme angst echt wel een negatief effect op het lichaam kan hebben (A.Dresche July 2010).  In Amerika worden  tussen de zeven en elf miljoen honden geëuthanaseerd waarvan 50% tot 70% vanwege gedragsproblemen (Uzunova Krasimira 2011). Veel gedragsproblemen komen voort uit angst. Je zult begrijpen dat ik het daarom zo belangrijk vind om juist dat aan te pakken, begeleiden of zelfs te verhelpen.

Wel is het belangrijk om een verschil te maken tussen onzekerheid en angst. Onzekerheid is vooral het "wat als" gevoel. Ons druk maken om wat er eventueel kan gebeuren. Het zoeken naar potentieel gevaar en bedenken wat er eventueel kan gebeuren als dat gevaar dichterbij komt. Angst is het gevoel dat je krijgt als er daadwerkelijk iemand een pistool op je slaap houd. Het gevaar is er en er word een "vechten of vluchten" respons getriggerd. De hond heeft dit precies het zelfde als wij. (er is meer dan alleen vechten of vluchten, maar daarover een andere keer meer)

Angst bij pups

We hebben het bij onze pups vaak over de angst fases. Maar eigenlijk moeten we het hebben over gevoelige periodes waar onze honden doorheen gaan, omdat ze in deze periode vooral gevoelig zijn voor stress en niet persé angst. Hoewel de periode dat de pups door deze fases heen gaan redelijk gelijk liggen, is het niet voor elke pup het zelfde en zelfs volwassen honden kennen deze fases gedurende het leven. Vanuit mijn ervaring zou ik willen zeggen dat het per ras en binnen de rassen per individu verschillend ontwikkelt, maar ook het verschil in begeleiding speelt daarin een grote rol.

We hebben het veel over de kritieke periodes en over wanneer en hoe de pup zijn ontwikkeling door gaat of kan gaan. Maar wat gebeurt er in de hersenen? Wat gebeurt daar en hoe heeft dat effect op de angstreactie van het dier? Angst wordt in eerste instantie via sensorische input in de hersenen verwerkt; geluiden, bezienswaardigheden en geuren bijvoorbeeld, maar die prikkels worden door de Amygdala gestuurd, wat meestal wordt aangeduid als het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor vecht- of vluchtreacties.

Stresshormonen

Door een heel gebeuren wat hier gewoon niet leuk is om te lezen, triggert de amygdala de hypothalamus. Deze zorgt voor het vlucht,- of vechtrespons van de hond. Er word gezorgd voor een dosis adrenaline, wat bloedcirculatie verhoogd, waardoor ademhaling versneld zodat de spieren worden voorbereid op vechten of vluchten. Super handig als er direct gevaar dreigt.

Cortisol, het stresshormoon van het lichaam, heeft eigenlijk een slechte naam bij de meeste hondenscholen en gedragstherapeuten. Maar het zorgt voor meer glucose voor de spieren en zorgt dat bepaalde delen van het lichaam uitgeschakeld worden, omdat die op dat moment niet belangrijk zijn. Overleven is in het geval van gevaar het belangrijkste. Op het moment dat je moet rennen of vechten voor je leven, is het niet belangrijk om je voort te planten of te eten. De keuze tussen vechten of vluchten heeft veel te maken met het verleden van de hond in kwestie en hoe het zijn overlevingskansen al dan niet zal vergroten.

Afkomst weegt ook mee

Er zijn rassen met meer kans op angst, maar ook waar een individu vandaan komt heeft met de mate van angst te maken. Zo zien we tegenwoordig erg veel honden uit de broodfok die (soms extreme) angst laten zien in voor hun totaal nieuwe situaties. We hebben het dan over maternale angst, dus angst die al via de baarmoeder is mee gegeven door de moederhond. Maar ook de hond uit het buitenland die steeds meer voorkomt in Nederland. Een hond die veelal buiten is geboren, uit ouders die veel mee hebben gemaakt. Een pup die niets anders kent dan buiten leven, slapen, eten en vooral overleven. Een pup die de angsten van de honden om zich heen mee krijgt in die belangrijke fase in zijn leven.

Maar er zijn ook honden die bij gerenommeerde fokkers vandaan komen, waar alles goed is gegaan tijdens de dracht, de bevalling en die eerste zeven weken. Eenmaal bij jou thuis ontwikkelt die hond toch angsten. Gedragsproblemen. Verlatingsangst. Alles waarvan je dacht dat het niet zou gebeuren, want hij "komt toch bij een goede fokker vandaan".

Help je hond bij angst

Laten we er met zijn allen voor zorgen dat er steeds minder honden in de problemen komen. Hoe? Door te leren hoe we angst kunnen herkennen, door geen achterhaalde methodes meer te gebruiken en onze bange hond WEL te steunen en te begeleiden. Door op tijd naar de hondenschool te gaan en zo nodig een gedragstherapeut in te schakelen als je ziet dat het gedrag alleen maar erger word, wat je er zelf ook aan doet. Voorkom problemen door je goed in te (laten) lichten over de pup die je in huis wilt halen. Kijk goed waar de pup vandaan komt en vraag veel. Vraag door over de ouders, vraag over hoe de fokker met de pups om is gegaan en wat de pups al hebben geleerd voordat ze met jou mee naar huis mogen.

Angst is een vreselijke emotie. Voor ons, maar ook voor de hond.